Geniusz ptaków, Jennifer Ackerman

"Wpadają na szyby, siadają na liniach energetycznych, popełniają głupie błędy, które mają prowadzić jedynie do ich wyginięcia." Ludzie nigdy nie uważali ptaki za szczególnie rozumne istoty, stąd też wyrażenie "ptasi móżdżek" na określenie kogoś głupiego i nierozgarniętego. Jennifer Ackerman w swojej książce "Geniusz ptaków" udowadnia, że określenie kogoś mianem "ptasiego móżdżka" powinno być traktowane jako komplement, nie obelga. "Ptasie mózgi może i są małe, ale  z całą pewnością potrafią więcej, niż wskazują na to ich rozmiary".

Jedna z najbardziej znanych papug z  gatunku żako, Alex  opanowała setki angielskich nazw przedmiotów, kolorów i kształtów. Potrafiła wskazać różnice albo tożsamość w odniesieniu do liczb, kolorów i kształtów,   rozumiała pojęcia abstrakcyjne. Wrony brodate, zamieszkujące Nową Kaledonię, potrafią rozwiązywać problemy, posługiwać się wytworzonymi przez siebie narzędziami. Sikory bogatki i modraszki zamieszkujące Wielką Brytanię nauczyły się otwierać kartonowe kapsle butelek z mlekiem, dostarczanych rano pod drzwiami mieszkańcom osiedli i dobierać się do zebranej na wierzchu warstwy gęstej śmietany.   Wrony, papugi, sikorki, przedrzeźniacze, zięby, wróble, sójki i gołębie to tylko niektóre  z ptaków, o których opowiada w swojej książce Jennifer Ackerman, które wykazują się niezwykłymi zdolnościami i umiejętnościami, potwierdzając swój geniusz.

Jennifer Ackerman opierając się na najnowszych badaniach dowodzi, że ptaki, są znacznie bardziej inteligentne niż do tej pory przypuszczaliśmy, ba w niektórych dziedzinach są prawdziwymi geniuszami, przez co pod pewnymi względami są bliższe ssakom naczelnym niż gadom. Każdy rozdział przedstawia inny rodzaj inteligencji i zdolności, biegłości technicznej ptaków, w której prym wiodą wrony brodate posiadające wybitne zdolności poznawcze, umiejętność rozwiązywania natury fizycznej, czy wspomniane wcześniej posługiwanie się narzędziami. 

Niektóre gatunki ptaków posiadają tzw. inteligencję relacji. Ich życie społeczne jest równie skomplikowane jak ludzkie, co wymaga posiadania niezwykle wyrafinowanych zdolności umysłowych. Ptaki żyjące  w grupach, śledzą zachowania innych, decydując się na współpracę albo rywalizację, korzystają z informacji uzyskiwanych od innych ptaków, ucząc się przez obserwację lub naśladownictwo. 

Ptaki śpiewające uczą się swoich śpiewów tak jak my uczymy się mowy i języków, mało tego ptaki, podobnie jak ludzie mają też do dyspozycji tzw. "okna czasowe" w których mózg najłatwiej przyswaja umiejętności. Niektóre gatunki  konstruując i dekorując swoje gniazda wykazują uzdolnienia artystyczne. Kolekcjonują, sortują i starannie układają  zebrane przez siebie kolorowe przedmioty. Ptaki są świetnymi nawigatorami, która wynikiem procesu uczenia się, umiejętności zapamiętania "co, gdzie, kiedy" , tworzenia mentalnych map fizycznych, oraz rozpoznawania schematów obrotu gwiazd na sklepieniu niebieskim.  

Jennifer Ackerman szczególnie miejsce poświęca zdolnościom adaptacyjnym, która jest kluczowa, ze względu  na spowodowane przez człowieka zmiany środowiskowe, które mogą utrudnić niektórym gatunkom ptaków przystosowanie się i przetrwanie. Określone gatunki mogą posiadać wysokie zdolności intelektualne, jednak nie zwiększy to automatycznie prawdopodobieństwa przeżycia w nowym, niestabilnym środowisku.

Chciałabym, aby wszystkie książki popularnonaukowe były napisane tak jak "Geniusz ptaków". Jennifer Ackerman posiada niezwykły talent do przekazywania skomplikowanych problemów lekko i przystępnie, a co ważniejsze bardzo skutecznie udaje się jej zarazić czytelnika swoją ogromną fascynacją i miłością do ptaków. "Geniusz ptaków" to książka, która zmienia nasze spojrzenie na spotykane przez nas sikorki, wróble, sójki czy gołębie. Ptaki tak jak my, kłócą się i oszukują, rywalizują o status w grupie, uczą swoje młode, pocieszają, a nawet opłakują utratę bliskich. Jedno jest pewne, nie tylko my dysponujemy genialnym mózgiem.
Idealna lektura nie tylko dla miłośników ptaków.

Informacje o książce:
Autor: Jennifer Ackerman
Tytuł: Geniusz ptaków
Tytuł oryginału:  The Genius of Birds
Przekład: Barbara Gutowska - Nowak
Wydawnictwo: Uniwersytetu Jagiellońskiego
Miejsce i rok wydania: Kraków, 2017
Liczba stron:366

Za możliwość lektury dziękuję Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego