Klara i słońce, Kazuo Ishiguro

W swojej najnowszej powieści laureat literackiej Nagrody Nobla Kazuo Ishiguro bierze na tapet aktualny dziś temat sztucznej inteligencji.  Autor nie straszy nas buntem maszyn, nie pisze o zagrożeniach jakie AI mogą stanowić dla ludzkości. Maszyny przedstawione w "Klarze i słońcu" robią dokładnie to czego od nich wymagamy, akceptując ciężar każdego, nawet niewygodnego działania. Ta wizja choć niepokojąca, ma w sobie coś pocieszającego i optymistycznego.

Kazuo Ishiguro przedstawia świat w którym automatyzacja zastąpiła pracowników, zanieczyszczenia przesłoniły błękit nieba, a rodzice podejmują ryzyko, by ich dzieci mogły stać się genetycznie doskonałe i tym samym miały większe szanse by osiągnąć w przyszłości sukces. Narratorem powieści jest Klara,  Sztuczna Przyjaciółka (SP), która trafia do domu czternastoletniej Josie, cierpiącej na tajemniczą chorobę. Klara ma za zadanie chronić i opiekować się dziewczynką, czemu poświęca się z wielkim zaangażowaniem. Androidka postrzega rzeczywistość inaczej niż ludzie. Widzi otoczenie jako serię kwadratów, pudełek, tak że jej  perspektywa jest wypaczona, nie rozumie też wielu rzeczy, ale jest nadziei i przekonania, że wszystko się ułoży. Przy swojej naiwności jest jednak bardzo spostrzegawcza i wyjątkowo inteligentna. Dostrzega rzeczy, których zwykły śmiertelnik nie jest w stanie zobaczyć, dzięki temu obserwując świat jej oczami, możemy bliżej przyjrzeć się ludzkim emocjom.

Pisarz w "Klarze i słońcu" poddaje analizie relacje rodzic- dziecko. Zastanawia po co mamy dzieci? Czy dzieci są celem samym w sobie, czy narzędziem do realizacji jakiegoś celu? Czy mamy prawo oczekiwać od naszych dzieci, że będą się nami opiekować na starość? W powieści  Ishiguro rodzice są przekonani, że są kochający i oddani, ale zamiast tego stają się potworami. Dzieci są im wdzięczne i wybaczają, nawet jeśli wiedzą, że są zdane tylko na siebie. 

Tematem przewodnim powieści jest jednak przede wszystkim miłość. Nadopiekuńcza, niespokojna, często samolubna i miłość otwarta, pełna życzliwości, odkupieńcza. Android jest bardziej ludzki, niż większość ludzi, można powiedzieć, że odznacza się nadludzkim człowieczeństwem.  Wyposażając Klarę w umiejętność podejmowania trudnych moralnie decyzji,  autor stawia przed nami ważne pytanie, co tak naprawdę świadczy o naszym człowieczeństwie? Czy już rodzimy się wyposażeni w nasze ludzkie przymioty czy może  można nauczyć się być człowiekiem, odczuwać emocje?

"Klara i słońce" Kazuo Ishiguro jest opowieścią o kruchości naszego człowieczeństwa, o tym co znaczy być człowiekiem i nie-człowiekiem, o sile naszych uczuć i nadziei. I mimo że na co dzień się nad tym nie zastanawiamy, powinniśmy docenić to że mamy dla kogo żyć, że możemy kochać, tęsknić, zachwycać się światem. Możemy budować roboty, które będą nas zastępować w pracy, pomagać nam, przypominać nas samych, jednak nic nie jest w stanie zastąpić prawdziwych międzyludzkich relacji. 

 

 

Informacje o książce:

Autor: Kazuo Ishiguro

Tytuł: Klara i słońce

Tytuł oryginału: Klara and the Sun

Przekład: Andrzej Szulc

Wydawnictwo Albatros

Miejsce i data wydania: Warszawa, 2021

Ilość stron: 320 

 

Za możliwość lektury dziękuję Wydawnictwu Albatros