poniedziałek, 20 stycznia 2020

Z Bat'ą w dżungli, Markéta Pilátová

W parku uniwersyteckim, w czeskim Zlinie, stoi pomnik braci Bat'a, założycieli jednego z największych przedsiębiorstw obuwniczych Czechosłowacji i na świecie. Z przodu stoi Tomáš, wyprostowany, dumny, wpatrzony w swoje obuwnicze imperium. Za nim jego przyrodni brat, Jan Antonin, który przez całe swoje życie pozostawał w jego cieniu. Widać to również na zlinskim pomniku, gdzie Jan Antonin stoi w tyle, przygarbiony, ze spuszczonym wzrokiem. O pierwszym Bacie pamiętają wszyscy, o Janie Antoninie, pamięta niewielu, a jeśli już to bardzo źle.

Przyklejono mu łatkę kolaboranta, który produkował dla Rzeszy, a po wybuchu II wojny światowej uciekł do Brazylii, unikał wsparcia aliantów. W kwietniu 1947 odbywa się pokazowy i sfingowany  proces, w którym Jan Antonin  zaocznie zostaje skazany na 15 lat więzienia i przepadek majątku, za to że jawnie odmówił przyłączenia się do czechosłowackiego ruchu oporu. Dopiero w 2007 roku brazylijskim potomkom Jana Antonina udało się uzyskać anulację wydanego tuż po wojnie wyroku i jego rehabilitację.

Markéta Pilátová swoją książkę "Z Bat'ą w dżungli" poświęca Janowi Antoninowi,  starając się tym samym, przywrócić dobre imię "gorszego z braci". Powieść oparta jest na autentycznych materiałach, dziennikach rodzinnych, albumach, listach, wierszach i innych prywatnych skarbach wielkiego archiwum rodziny Batów, które autorka miała do dyspozycji dzięki przyjaźni z Dolores Bat'ą Arambašič, wnuczką Jana Antonina, którą w czasie swojego pobytu w Brazylii uczyła języka czeskiego.

Pilátová w powieści przedstawia wieloletnią walkę o rehabilitację Jana Antonina, ukazuje Batę jako kapitalistę, wielkiego wizjonera zakładającego miasta w Brazylii i społecznika, który nie myślał tylko o sobie, swojej rodzinie, ale i pracownikach, dla których zaplanował całe życie w stworzonych przez siebie miastach, pracujących w jego fabrykach. Jego wizjonerskie plany objęły również całe czeskie społeczeństwo,  dla którego zaplanował emigrację do Patagonii (co później zostanie wykorzystane przeciwko niemu). Autorka w swojej książce zastanawia się też jaki Jan Antonin byłby dzisiaj, mający do dyspozycji wszystkie dzisiejsze zdobycze technologii. Jakie wtedy byłoby jego imperium?

"Z Bat'ą w dżungli" nie jest  typową prozą biograficzną, ani też powieścią historyczną. Pilatova rozpisuje swoją powieść na głosy: Jana Antonina, jego córek Edity i Ludmiły, swojego zięcia, wnuczki Dolores, fabryki, która w powieści zyskała ludzkie cechy oraz  pamięć. Głosy żywych przeplatają się tutaj z głosami zmarłych.
Dzięki tej polifonicznej narracji Pilatova, balansując w triadzie klasycznej prozy, reportażu i eseju nie tylko przywraca Janowi Antoninowi właściwe miejsce w historii. To również opowieść o ogromnym poczuciu krzywdy, niesprawiedliwości, której doświadczyła rodzina Batów, potrzebie posiadania domu, poszukiwaniu korzeni, własnej tożsamości, o emigracji, która rozmywa poczucie przynależności kulturowej i narodowej, o więzach krwi, lojalności i miłości.

To też opowieść o języku, którym posługują się bohaterowie. O słowach, które jak zapach, podświadomie przywodzą na myśl obrazy z przeszłości. Język jest dla Batów mostem, który łączy ich z przeszłością i miejscami.  Dolores czeski język pozwala się przenieść do wybudowanego w jej wyobraźni czeskiego domu jej ukochanego dziadka. Język jest też dla nich murem trudnym do przebicia, gdzie nauka języka nowego kraju może być pierwszym znakiem wygnania, z którego można nigdy już nie wrócić do domu. 

Pasjonująca książka o niezwykłym człowieku i wielkiej niesprawiedliwości jakiej doświadczył ze strony swojej ojczyzny. Czytajcie, warto.

Informacje o książce:
Autor: Markéta Pilátová
Tytuł: Z Bat'ą w dżungli
Tytuł oryginału: S Baťou v džungli 
Przekład: Agata Wróbel
Wydawnictwo Książkowe Klimaty
Miejsce i data wydania: Wrocław, 2019
ilość stron: 368

1 komentarz:

  1. Your Affiliate Profit Machine is waiting -

    Plus, making money with it is as simple as 1, 2, 3!

    This is how it all works...

    STEP 1. Input into the system what affiliate products the system will push
    STEP 2. Add some PUSH BUTTON TRAFFIC (this ONLY takes 2 minutes)
    STEP 3. Watch the affiliate products system grow your list and sell your affiliate products all by itself!

    Do you want to start making money??

    Click here to launch the system

    OdpowiedzUsuń

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...