Trawa, Sheri S. Tepper- recenzja #141

"Trawa! Miliony mil kwadratowych; nieogarnione, chłostane wiatrem trawiaste tsunami, tysiąc ukojonych słońcem trawiastych wysp, setka falujących oceanów, każda zmarszczka lśniąca szkarłatem bądź bursztynem, szmaragdem lub turkusem, wielobarwne jak tęcze, których kolorowe pasy i plamy drżą ponad preriami; trawy- niektóre wysokie, inne niskie, niektóre pierzaste, inne proste- które rosnąc, tworzą własną geografię." Właśnie w tak  zielony, tajemniczy świat zabiera nas w swojej powieści Sheri S. Tepper. "Trawa" stanowiąca kolejną odsłonę cyklu Artefakty to interesująca pozycja, gdzie pod płaszczem powieści science-fiction, autorce udało się przemycić wiele cennych obserwacji dotyczącej natury ludzkiej.

Akcja powieści ma miejsce w przyszłości, gdzie w wyniku przeludnienia Terry (Ziemi) ludzie rozproszyli się po całej galaktyce zasiedlając znajdujące się tam planety. Problem przeludnienia nie jest jedynym z jakim musi zmierzyć się ludzkość, w całym wszechświecie panuje epidemia, której nie można opanować. Jedyną planetą nie skażoną zarazą jest Trawa. Potężna organizacja religijna Świętość wysyła na Trawę Marjorie i Riga Yrarierów wraz z dziećmi  w celu zbadania czy pogłoski o cudownych uzdrowieniach są prawdziwe i czy na Trawie znajduje się lekarstwo które pomoże zapobiec zagładzie ludzkości. Stojące przez Marjorie zadanie nie należy do łatwych, musi wkupić  się  w łaski Bonów, arystokracji zamieszkującej planetę, spędzającej większość czasu na polowaniach. Nie są to zwyczajne polowania, zamiast koni myśliwi dosiadają Hippae, jeźdźców wspomagają Ogary, a ich celem są lisy, również znacząco różniące  się od swoich ziemskich odpowiedników. Im bardziej Marjorie poznaje zwyczaje Bonów oraz zamieszkujących Trawę tajemniczych, mało przyjaznym ludziom istot, tym bardziej prawda wyłaniająca się spośród bujnych zielonych źdźbeł trawy jest przerażająca.

Sheri S. Tepper stworzyła niezwykle obrazowy i plastyczny świat- łąkę, pokryty praktycznie w całości różnymi rodzajami traw, ta wizja świata urzeka. Trawa to przepiękna, zielona planeta, skrywająca wiele tajemnic i niebezpieczeństw, w postaci niezwykle inteligentnych i jeszcze bardziej groźnych istot zamieszkujących planetę: Hippae, Ogarów i Lisów, mających ogromny wpływ na zamieszkujących ich planetę Bonów. 

"Trawę" można odczytać jako ucieczkę od prześladowań religijnych do nieskazitelnego pełnego łąk świata, raj w którym życie nowo przybyłych  jest zagrożone przez autochtonów kryjących się w równinach i preriach. Dla mnie w tej powieści kryje się historia pionierskich amerykańskich doświadczeń. Być może trochę na siłę doszukuję się analogii do białych osadników Ameryki, bo pewnie sama autorka mogłaby się przerazić sugestią jak demonizuję rodzimą  ludność amerykańską, porównując ją do bestialskich i agresywnych Hippae, jednak nie sposób nie zauważyć w Hippae podobieństwa zarówno w wyglądzie- sztywne ostre kolce na szyi wyglądające jak nakrycie głowy Indian, czy zgromadzeń plemiennych Hippae i wykonywanych przez nie tańców wojennych. Podobieństwo do plemion indiańskich jest zauważalne.

Pisarce udało się wykreować jedną z najciekawszych i bardziej lubianych bohaterek współczesnej fantastyki, Marjorie Westriding ( nazwisko to kolejne nawiązanie do westernowej "jazdy po dzikim zachodzie") Jej postać  niesie w sobie wiele pokładów moralności i poczucia winy. To postać, która zapada na długo w pamięci. Jedyny zarzut w kreacji bohaterów jaki mam, to fakt, że autorka na starcie określiła im pewne role, są czarni albo biali, od początku mają przypisaną etykietę bohatera albo złoczyńcy,  w ich postępowaniu nie ma niczego zaskakującego.

"Trawa" jest również powieścią religijną, którą rozpoczyna cytat z Biblii, a kończy modlitwa. Pełno jest w niej rozważań natury etycznej i moralnej, przemyśleń na temat grzechu, odkupienia, odpowiedzialności za czyny swoje jak i przodków, idei grzechu pierworodnego. Bardzo podobało mi jaki sposób autorka opisała Świętość ewidentnie wzorując na Mormonach, tworząc  swego rodzaju karykaturę  tego kościoła. 

Powieść napisana jest pięknym, wręcz poetyckim językiem, czyta się ją bardzo płynnie, jednak  "Trawa" to jedna z nielicznych powieści gdzie bardziej niż sama fabuła bardziej fascynujące były dla mnie opisy flory i fauny planety, rozważania na temat stosunku człowieka do środowiska, natury etycznej, moralnej oraz doszukiwania się drugiego dna i różnego rodzaju nawiązań w przedstawionej historii.

"Trawa" to chyba jeden trudniejszych, szczególnie pod kątem późniejszych przemyśleń "Artefaktów" jakie do tej pory czytałam, przedstawiona wizja świata z jednej strony zachwyca, z drugiej przeraża, pobudzając przy tym wyobraźnię czytelnika. Mimo upływu ponad 25 lat od jej powstania, ta książka się nie zastarzała,  jej siła tkwi przede wszystkim w poruszanej tematyce i wartościach jakie przekazuje. Wyjątkowa, mądra i prowokująca do myślenia pozycja.

Trawa, Sheri S. Tepper, Wydawnictwo Mag, 2015, ss. 432

* książka została przeczytana w ramach wyzwania "Czytam Fantastykę IV" *