Legenda o języku, Pavol Rankov

W swojej ostatniej powieści "Legenda o języku" Pavol Rankov wskrzesza legendę o św. Janie Nepomucenie. Nie opowiada jej jednak na nowo, a pokazuje jak wiele mroczne czasy średniowiecza mają wspólnego z okresem normalizacji, który miał miejsce w Czechosłowacji w latach 70-tych XX wieku.

Słowacki pisarz przenosi czytelnika do roku 1972, cztery lata po stłumieniu Praskiej Wiosny. Pod pomnikiem Jana Nepomucena na praskim moście Karola spotyka się czwórka studentów pierwszego roku historii: Tomáš, Martin, Klara i Tana, którzy od opiekuna roku otrzymali swoje pierwsze zadanie, muszą odpowiedzieć na pytania kim był Jan Nepomucen i dlaczego zginął. Wraz z rozpoczęciem roku akademickiego, równolegle rozpoczynają się badania nad szczątkami patrona Pragi, które mają podważyć świętość patrona Czech i zbezcześcić jego spuściznę. Studenci zbierając informacje na temat świętego, na zajęciach często wypowiadają sądy niezgodne z ideologią marksistowską, przez co skupiają na sobie uwagę nie tylko opiekuna roku ale, i organów bezpieki.

Dziennik upadku, Michel Laub

"Dziennik upadku" brazylijskiego pisarza Michela Lauba nawiedzony jest przez duchy. Cienie przeszłości, które naznaczają swoim piętnem trzy pokolenia jednej rodziny. Traumą dla bohaterów tej niewielkiej, intymnej, napisanej z wielką czułością powieści jest Holokaust, którego ciężar pamięci dziedziczony jest  z ojca na syna.

Narrator opowieści Lauba jest wnukiem ocalałego z Holokaustu Żyda, który po wojnie wyemigrował do Brazylii, wierząc, że "historia najwyraźniej dobiegła końca".  Zostawił po sobie szesnaście zapisanych wspomnieniami zeszytów, w których ani słowa nie ma, o tym co przeżył w czasie wojny. Chłopak wypiera się, że ma cokolwiek wspólnego z doświadczeniami dziadka i traumą, którą odziedziczył po dziadku jego ojciec. Jego życie zmienia się gdy jako trzynastolatek bierze udział w bar micwie swojego kolegi, jedynego nie-Żyda w klasie, który na oczach całej swojej rodziny pada ofiarą okrutnego, rasistowskiego i ksenofobicznego żartu, przygotowanego przez kolegów z klasy. 

Historie z ojczyzny, Ayfer Tunç

Patriotyzm, naród, ojczyzna. Wielkie słowa, które odmieniane przez wszystkie przypadki, nieustannie powtarzane, blakną, powszednieją, tracą swoją moc, a my przestajemy się zastanawiać czym faktycznie dla nas jest ojczyzna. Turecka pisarka Ayfer Tunç w swojej pracy "Historie z ojczyzny", stanowiącej zbiór esejów, wspomnień i opowiadań próbuje skłonić nie społeczeństwo, a jednostki, by przyjrzeli się własnemu życiu i odpowiedzieli na pytanie czym jest dla nich ojczyzna. Wszystkie te opowieści tworzą smutny portret tureckiego społeczeństwa, jego przywar, problemów, z którymi muszą się zmierzyć i tego czym jest dla nich ich kraj. 

Książkę Ayfer Tunç rozpoczynają gorzkie eseje, które uświadamiają, że jest dużo podobieństw między Turkami i Polakami, społeczeństwami wychowanymi w cieniu polityki historycznej. Falsyfikujemy przeszłość, zapominamy o naszej historii zarówno tej wstydliwej jak i chwalebnej, zapominamy, że w przeszłości w naszym kraju, żyli nie tylko godni naśladowania bohaterowie, ale i zbrodniarze. Skutecznie wybielamy te karty historii, nie myśląc, że z tego co było złe można wyciągnąć na przyszłość ważne lekcje, a tak pozbawiając kolejne pokolenia części tożsamości, popełniamy te same błędy, dopuszczamy się tych samych podłości co nasi przodkowie. 

Najciekawszą i najbardziej obszerną część pracy stanowią opowieści z życia mieszkańców Turcji jak i obcokrajowców, ludzi o różnym pochodzeniu, różnym miejscu zamieszkania. W tych często anegdotycznych, zwyczajnych wycinkach ich codzienności poznajemy ich mentalność, wady, zalety. Co ważne sama autorka nikogo nie ocenia, nie krytykuje, stara się patrzeć na swój kraj obiektywnie, nie unika tematów niewygodnych i trudnych, dostrzegając problemy Turcji, kraju trawionego nienawiścią do obcych, w którym szerzy się nacjonalizm, w którym jego mieszkańcy czują się wyobcowani, często bezdomni, pozbawieni korzeni, miejsca którego mogliby nazwać domem. 

Wspaniała to książka, napisana z ogromną czułością i szacunkiem opowieść, w której Ayfer Tunç próbując na nowo zdefiniować pojęcie ojczyzny,  odnaleźć istotę narodu, dzieli się własnymi doświadczeniami, uczuciami wobec jej kraju, wnikliwymi obserwacjami, ludzkimi historiami, które gromadziła i uważnie wysłuchała. "Historie z ojczyzny" pozwalają zrozumieć różnice, które dzielą Turków, pokazując, że mimo dzielących ich różnic, wciąż są jednym narodem. 

Informacje o książce: 

Autor:  Ayfer Tunç 

Tytuł: Historie z ojczyzny

Tytuł oryginału: Memleket Hikayeleri 

Przekład: Agnieszka Erdoğan

Wydawnictwo Książkowe Klimaty

Miejsce i data wydania: Wrocław, 2020

Havel od kuchni, Michael Žantovský

"Havel od kuchni" to książka kucharska, ale zupełnie inna niż wszystkie. Michael Žantovský zbierając wspomnienia przyjaciół czeskiego prezydenta, prezentując dokumenty, zapiski, liczne zdjęcia, poprzez wielką pasję jaką było dla Václava Havla gotowanie i jedzenie,  daje nam możliwość poznania jednej z największych postaci czeskiej, europejskiej i światowej historii ubiegłego wieku, z zupełnie innej strony. Jako kreatywnego, zapalonego kucharza, ale przede wszystkim ciepłego, swojskiego i towarzyskiego człowieka,  dla którego jedzenie i gotowanie było pretekstem do spotkań z rodziną, przyjaciółmi, rozmów, biesiadowania, bycia razem.

Dzięki  Michael Žantovskiemu poznajemy Havla, który uwielbiał  jeść, ale jeszcze bardziej gotować, szczególnie wtedy, gdy przygotowywał posiłki dla innych. Wtedy stawał się kreatywny, zaradny, starał się zadowolić podniebienie współbiesiadników i zrobić  na nich dobre wrażenie. Czeski prezydent w kuchni był wynalazcą, zresztą musiał być, ponieważ żył w czasach, w których półki nie uginały się pod ciężarem obfitości produktów, jak ma to miejsce obecnie. W kuchni więc kombinował, szukał zamienników, tworzył potrawy z tego, co było dostępne. 

Wielbicielem talentu kulinarnego Havla niestety nie zostanę. W kuchni Havla, zresztą jak i w całej kuchni czeskiej dominuje mięso, dużo tłuszczu, niewielkie ilości warzyw, za to mnóstwo sosu tatarskiego, który uwielbiał i dodawał do wszystkiego oraz hektolitry śmietany, którą kochał równie mocno. Nie licząc przystawek i deseru od Havlów wyszłabym pewnie głodna, w przeciwnym razie moja wątroba mogłaby nie przeżyć starcia z taką ilością śmietany. 

W książce "Havel od kuchni" najważniejsi są ludzie, którzy zbierają się wokół stołu, przyjaciele, którzy spotykają się, by w warunkach czeskich odtworzyć najsłynniejszą ucztę na cześć cesarza Abisynii opisaną w powieści Bohumila Hrabala, urzędnicy, którzy nad talerzem zupy omawiają najważniejsze sprawy państwowe. W końcu wspólne jedzenie przełamuje bariery, łączy i buduje więzi, o czym Václav Havel wiedział doskonale. 

"Havel od kuchni" to bardzo nietuzinkowa  książka nie do końca kucharska. Kulinarna biografia czeskiego prezydenta, pełna zdjęć, anegdot, wspomnień. Opowieść, która karmi ciało, jak i ducha, swoim ciepłem, humorem, optymizmem. Idealna pozycja dla każdego czechofila i każdego, kto lubi dobrze zjeść.

Informacje o książce:

Autor: Michael Žantovský

Tytuł: Havel od kuchni.

Tytuł oryginału: Kančí na dančím. Kuchařka Václava Havla

Przekład: Andrzej S. Jagodziński

Wydawnictwo: Afera

MIejsce i data wydania: Wrocław, 2020

ilość stron: 194

Melodia mgieł dziennych, Marta Bijan

Kiedy byłam małym dzieckiem, moim marzeniem było, że gdy będę dorosła, zostanę piosenkarką. Wtedy wydawało mi się, że wystarczy talent, miłość do muzyki i że nie ma nic przyjemniejszego niż stać na scenie i śpiewać dla ludzi. Dzisiaj już tak nie myślę, a śpiewanie uważam za  ciężki kawałek chleba. Marta Bijan, młoda wokalistka i kompozytorka w swojej debiutanckiej powieści "Melodia mgieł dziennych"  przedstawia jak wygląda środowisko muzyczne od środka, rozprawia się ze światem show businessu, który wcale nie jest tak idealny jak mogłoby się wydawać.

Marzeniem Es była kariera muzyczna i bycie gwiazdą, jednak życie zaplanowało dla niej całkowicie inny scenariusz. Wychowuje się bez ojca, który nagle zmarł. Matka nie potrafi jej pomóc, więc najlepszą przyjaciółką dziewczyny staje się żyletka. Jej życie zmienia się, gdy poznaje Melodię, która dzięki Es staje się ikoną muzyki.