Syreny z Tytana, Kurt Vonnegut- recenzja #99

Kurt Vonnegut zabrał mnie tym razem w podróż przez cały Układ Słoneczny. Odwiedziłam Merkurego, zatrzymałam się chwilę na Marsie, żeby ostatecznie wylądować na Tytanie, księżycu Saturna. Jednak "Syreny z Tytana" Vonneguta to nie tylko rasowe science fiction, to również satyra, ale było nie tylko śmiesznie i ironicznie, bo powieść ma w sobie coś refleksyjnego i przygnębiającego.

Kiedy Winston Niles Rumfoord wlatuje statkiem kosmicznym do chronosynklastycznego tunelu, zamienia się w czystą energię i materializuje się tylko wtedy, kiedy styka się z Ziemią lub jakąś inną planetą. W związku z tym do domu w Newport, na Rhode Island dociera co pięćdziesiąt dziewięć dni i tylko na godzinę. Jedyna pociecha z tego taka, że zna przeszłość i przyszłość. Wie, że jego żona leci na Marsa, aby się związać się z Malachim Constantem, najbogatszym mężczyzną na świecie. Ponadto wie, że na Tytanie - jednym z księżyców Saturna - znajduje się Salo obcy z planety Tralfamadore, który od 200 tysięcy lat czeka na zapasową część do swojego statku kosmicznego. Zaprzyjaźnia się z nim i na Marsie tworzą państwo złożone z porwanych Ziemian, wśród których znajduje się również wspomniany Malachiasz Constant i była żona Winstona, Beatrycze.

"Syreny z Tytana" to przede wszystkim powieść science- fiction, ale jak to zwykle u Vonneguta bywa, mimo że mamy tu statki kosmiczne, obcych, chronoklastyczną infundybułę ta powieść to nie tylko fantastyka naukowa. Autor wykorzystał ten gatunek jako punkt wyjściowy do przedstawienia w postaci alegorii życia ludzkiego, wplatając w to antywojenne i antyreligijne rozważania. Pomimo prostego stylu to bardzo głęboka powieść. Jestem pewna, że nie udało mi się rozszyfrować wszystkich podtekstów, ukrytych w powieści.

Mimo dowcipnego i humorystycznego tonu, rodem z cyrku Mothy Pythona,  w jakim utrzymana jest powieść, to w książce na pierwszy plan wysuwa się smutek i samotność. Poruszony w powieści aspekt podróży w czasie Rumfoorda to nic innego jak przedstawienie  koncepcji  predestynacji, gdzie przeszłość i przyszłość istnieją jednocześnie i wszystko jest z góry ustalone. Daremne próby Malachiasza Constanta zmiany objawionego mu przez Rumfoorda  jego przeznaczenia od początku wywołują uśmiech, aż do momentu kiedy w skutek swoich poczynań traci wszystko i staje się żałosną i tragiczną postacią.

Do koncepcji przeznaczenia bardzo wpasowała się wymyślona przez autora  religia Boga Doskonale Obojętnego. Ludzie modlą się do niego i czczą go właśnie po to  by pozostał obojętny, by nie mieszał się w losy Ziemi, w los ludzi i sprawy, które idą własnym torem.  Autor kpi również z wszechogarniającego konsumpcjonizmu i zapędów imperialnych.

Vonnegut sprawia, że czytelnik w trakcie lektury zaczyna kwestionować swoje miejsce we wszechświecie, a autor jak zwykle zresztą nie ofiaruje żadnej odpowiedzi. Syreny z Tytana tak jak i inne jego powieści mają jedną imponującą cechę,  za pozornie prostą historią sprytnie ukrywa swoje spostrzeżenia na temat kondycji człowieka i świata.

Po każdej kolejnej książce Vonneguta, twierdzę, że to właśnie ta jest moją ulubioną. Czas pokaże gdzie uplasują się "Syreny z Tytana", ale już dziś wiem, że są wyjątkową powieścią, która  pozwala się z dystansować, bo jak pisze autor "życie jest zabawne, kiedy się tylko przestać nad nim zastanawiać".

Syreny z Tytana , Kurt Vonnegut, Wydawnictwo Albatros, 2014 , ss. 360

* książka została przeczytana w ramach wyzwania "Czytam Fantastykę IV" *