Pianola, Kurt Vonnegut recenzja #26

Zauroczona "Śniadaniem mistrzów"  sięgnęłam po kolejną powieść Kurta Vonneguta. Wybór padł na Pianolę, debiut literacki autora. I mimo tego, że książka powstała ponad 60 lat temu, nie straciła wiele na aktualności, jak na dobre science- ficion przystało. Vonnegut przedstawia bardzo ciekawą wizję przyszłości,  w której człowiek staje się jedynie zbędnym dodatkiem.

 Książka to na pierwszy rzut oka klasyczna antyutopia. W niedalekiej przyszłości maszyny osiągają przewagę nad ludźmi. Wykonują wszelką pracę, w końcu nie potrzebują urlopów, nie chorują, nie narzekają, o wydajności nie wspominając. Cała praca ludzka została zmarginalizowana i podporządkowana decyzjom maszyn. Nad rozwojem technologicznym czuwa kasta inżynierów - menadżerów. Członkowie klasy niższej tzw. knoci, pozbawieni jakiegokolwiek sensu życia pracują jako żołnierze, albo niewykwalifikowani robotnicy, jako że tych prac maszyny jeszcze nie potrafią wykonywać samodzielnie. Przynależność do poszczególnej kasty wyznaczają nieomylne maszyny za pomocą testu na IQ. Jak się okazuje nie wszystkim taki idealny i szczęśliwy świat się podoba. Inżynierowi zazdroszczą wolności i niezależności prostym ludziom, a knoci pracy inżynierom. Stąd tylko krok do kolejnej rewolucji, której częścią staje się główny bohater powieści Paul Proteus, młody dobrze zapowiadający się inżynier. Poznaje nowy świat- Zarzecze gdzie swoje spokojne życie prowadzą knoci. Sprzeciwia się istniejącemu stanowi rzeczy i staje się marionetką w rewolucji mającej na celu zniszczenie maszyn w mieście. Puenta rewolucji jest smutna, ale o tym przekonacie się, sięgając po książkę.

Pianola  to  dobra, aczkolwiek ciężka lektura. Duży wpływ na to ma charakterystyczny styl Vonneguta. Sporo jest ironii, czarnego humoru, i chyba nie przesadzę jak porównam powieść do groteski: bohaterowie to bardziej aktorzy niż ludzie z krwi i kości, do tego absurdalne krótkie sceny z bardzo błyskotliwymi dialogami. Genialna jest postać Szacha Bratpuhru. To  jedyna racjonalna i mądra postać w powieści, przywódcy duchowego sekty Kolouri, dzięki  jego wizycie do USA poznajemy zasady panujące w państwie.

 Pianola to  wyjątkowa i intrygująca powieść. Do tego trudna w recenzowaniu. Ciężko jest oddać to co za  pomocą satyry, ironii i absurdu autor chciał przekazać, bo to trzeba przeczytać i przeżyć samemu. Niewątpliwie jest to lektura wymagająca skupienia i uwagi. Są momenty gdy wieje nudą, ale Vonnegut porusza ważne tematy, bardzo trafnie opisując świat ludzi i ich ślepą wiarę w możliwości maszyn. Powieść przepełniają mądre i bardzo trafne spostrzeżenia  autora i jego złote myśli.

Nie jest to może najlepsze dzieło tego pisarza i lepiej nie zaczynać  przygody z Vonnegutem od tej pozycji, ale szczerze polecam. Mimo niedociągnięć "debiutanta", który dopiero ostrzył sobie pióro i czarny humor,  jest to kawał dobrej i mądrej science- ficion, która się nie zestarzała.  "Pianola" skłania do refleksji nad tym w którą stronę ludzkość zmierza i co może nas spotkać, i że ludzie niestety na błędach się nie uczą.

Pianola, Kurt Vonnegut,Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2007, ss.384

moja subiektywna ocena: -4/6