Przedawnienie, Jiří Březina

Kryminał pozbawiony typowego policyjnego dochodzenia, psychopatycznego mordercy, ciężkiej, przytłaczającej atmosfery i skandynawskiego mroku? Czeski pisarz, Jiří Březina swoją  książką "Przedawnienie" udowadnia, że można napisać wciągający kryminał bez pościgów i pędzącej na łeb na szyję akcji. Przepis na sukces? Dociekliwy fan black metalu i wpływowy polityk, którzy w kłębach papierosowego dymu spowijających praski bar i popijając czeskie piwo, rozmawiają o  sprawie morderstwa sprzed lat.   

Głównym bohaterem powieści jest Tomáš Volf, młody policjant, prywatnie miłośnik black metalu, zostaje dyscyplinarnie przeniesiony z dochodzeniówki do archiwum. Porządkując dokumenty natrafia na zdekompletowane akta sprawy morderstwa sprzed ponad dwudziestu lat, która wciąż nie została rozwiązana. Ostatnią osobą, która miała wgląd w akta jest Ondřej Novotný, przed laty uczestniczący w dochodzeniu, dziś  wpływowy polityk i kandydat na przyszłego ministra spraw wewnętrznych. Volf kontaktuje się z Novotným, próbując dowiedzieć się co takiego wydarzyło się w 1991 roku w szumawskich  Pasečkach.


Kolejne rozmowy  Tomáša z  Novotným przybliżają nas do rozwiązania sprawy dwóch zabójstw, który miały miejsce pod koniec XX wieku, przy okazji odkrywając tajemnice przygranicznej miejscowości. Dlaczego w aktach brakuje dokumentów? Komu zależało na tym by sprawa nie została nigdy rozwiązana, a sprawca złapany? Czy polityk mówi młodemu policjantowi prawdę, czy może ukrywa przed nim to co faktycznie się wydarzyło? Kto pragnął śmierci dwóch starszych samotnych mężczyzn i czy  w jakiś sposób te nierozwikłane zbrodnie są  ze sobą powiązane?

"Przedawnienie" to coś znacznie więcej niż tylko kryminał z ciekawie poprowadzoną intrygą. Autor przenosi czytelnika do pozornie sielskiej Krainy Szumawskiej, która skrywa przed przybyszami z zewnątrz okrutne tajemnice. Kiedyś obok siebie w zgodzie mieszkali tam Czesi i Niemcy. Wszystko zmieniła II wojna światowa. Po jej zakończeniu tereny te zostały włączone do Czechosłowacji, a  osoby pochodzenia niemieckiego zostały przymusowo wysiedlone ze swoich domów. Wypędzenia stały się dla Czechów zemstą za krzywdy wyrządzone przez III Rzeszy. Czy był to "akt dziejowej sprawiedliwości"? Czy zadośćuczynieniem można nazwać ograbienie z majątku sąsiadów, pobicia, gwałty i psychiczne znęcanie się nad niewinnymi ludźmi?

"(...) zbrodniarze pozostają zbrodniarzami bez względu na to, po której stronie barykady stoją."

Jiří Březina we wstępie do "Przedawnienia" napisał, że "jego celem nie było wywołanie dyskusji, zachęcenie kogoś do zmiany poglądów czy stworzenie wiernego portretu pewnej epoki czeskiej  historii. Chciałem po prostu napisać kryminał." Czeski pisarz stworzył nie tylko świetną powieść kryminalną. Napisał ważną książkę o rozliczeniu się z przeszłością, o historii, która wciąż tkwi jak zadra, sprawiając, że dobrzy ludzie zaczynają popełniać złe rzeczy. Nienawiść, zazdrość, żądza zemsty czyni ich zbrodniarzami. 

Nietuzinkowy rewelacyjny czeski kryminał oraz uniwersalna opowieść o zemście, winie, karze, sprawiedliwości i o tym, że "w każdym z nas tkwi zwyrodnialec. Pytanie, czy potrafimy utrzymać go na łańcuchu." Warto przeczytać.

Informacje o książce:
Autor: Jiří Březina
Tytuł: Przedawnienie
Tytuł oryginału:  Promlčení
Przekład: Agata Wróbel
Wydawnictwo: Afera
Miejsce i rok wydania: Wrocław, 2018
Liczba stron: 277


Za możliwość lektury dziękuję Wydawnictwu Afera