Sztormowe ptaki, Einar Kárason

Pożary, tajfuny, sztormy, wybuchy wulkanów, powodzie, tak bardzo chcielibyśmy mieć nad nimi kontrolę, ale wobec sił przyrody jesteśmy tak nieznośnie mali i bezsilni. Przyroda to piękno, życie, ale też zniszczenie i śmierć. Natura jest źródłem spokoju oraz  grozy i bezradności, którą czujemy wobec jej potęgi. Islandzki pisarz Einar Kárason w swojej niewielkiej, ale jakże sugestywnej mikropowieści "Sztormowe ptaki"  na niewielu, bo ponad stu stronach pokazał wszystko to, co w dzikiej, nieokiełznanej przyrodzie piękne, ale i przerażające, a w zmaganiach z siłami przyrody człowiek  pozostaje bez szans.

Inspirując się prawdziwymi wydarzeniami, które miały miejsce w 1959 roku,   Einar Kárason snuje  opowieść o wyprawie rybackiego trawlera Mewa, który wyrusza na połowy karmazyna, ku zachodnim wybrzeżom Nowej Fundlandii. Licząca trzydziestu dwóch członków załoga statku oczekuje spokojnego rejsu. Nie zdają sobie jednak sprawy, że droga do domu stanie się walką o życie, a oni sami będą zmuszeni stanąć oko w oko z szalejącym na morzu sztormem, siarczystym mrozem i niszczącą wichurą. 

W tej miniaturowej powieści islandzkiego autora istotny jest nie tylko żywioł,  ważni są ludzie, zamknięci w sobie, osamotnieni, którzy świadomie obrali swoją drogę życia, teraz postawieni w obliczu niebezpiecznego żywiołu z godnością i pokorą stawiają czoła rozszalałej lodowatej wodzie, która wdziera się na pokład, walczą ze smagającym wiatrem, pożerającym ich statek lodem, z własnym strachem. Żywioł nie pozwala im się poddać, każe walczyć do samego końca, ale dostrzec w tej walce można i bierność, całkowite pogodzenie się z losem i tym co ma nadejść.

Kárason niezwykle plastycznie kreśli obraz rozgrywającego się na morzu śmiercionośnego żywiołu. Liryczne opisy spienionych fal, które raz po raz uderzają o burty, wlewają się na pokład, siarczysty mróz, ryk wiatru, krzyk morskich ptaków potęgują uczucie grozy, ale zapierają dech w piersiach, ukazując swoją nieprzewidywalność i piękno, wzbudzając szacunek.

"Sztormowe ptaki", to proza skondensowana, klaustrofobiczna i gęsta, zbudowana na zasadzie kontrastów, spokojna i gwałtowna jak burza, pełna czułości i surowa, liryczna i budząca grozę, minimalistyczna, uniwersalna opowieść o potędze przyrody, kruchości ludzkiego życia.
Historia, która na długo pozostaje w pamięci, zostawiając swój lodowy ślad.

Informacje o książce:
Autor: Einar Kárason
Tytuł: Sztormowe ptaki
Tytuł oryginału: Stormfuglar
Przekład: Jacek Godek
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Miejsce i data wydania: Kraków, 2019