środa, 26 czerwca 2019

Podróżny, Urlich A. Boschwitz

Nie można pisać o "Podróżnym" nie wspominając nic o autorze i historii powstania powieści, które są równie niesamowite jak sama książka. Urlich A. Boschwitz był synem żydowskiego kupca, który zginął podczas I wojny światowej, gdy Urlich miał zaledwie kilka miesięcy. Jego matka była Niemką szanowanej, mieszczańskiej protestanckiej rodziny. Z Niemiec wyemigrował w 1935 roku, tułając się przez Norwegię, Szwecję, Francję i Luksemburg, by tuż przed wybuchem II wojny światowej dotrzeć do Anglii. Tam został internowany. W wieku 27 lat zginął na pokładzie statku, storpedowanego przez niemiecką łódź podwodną. Odnaleziona po latach jego powieść "Podróżny" w tłumaczeniu na język niemiecki ukazała się dopiero w 2018 roku, wywołując na rynku sensację. I słusznie, gdyż "Podróżny", powieść o genezie Zagłady, okazuje się powieścią wyjątkowo uniwersalną i niestety po tylu latach wciąż aktualną.

Berlin, listopad 1938 rok, tuż po kryształowej nocy. Otto Silbermann jest kupcem, Niemcem, mężem, ojcem i niestety Żydem. Państwo zdecydowało, że Żydzi zostali pozbawieni praw, przestali zasługiwać na miano ludzi, rozpoczynając tym samym aresztowania i osadzając ich w obozie koncentracyjnym. Kiedy naziści szturmują jego mieszkanie ledwo udaje mu się uciec. Na szczęście dla niego nie wygląda na Żyda, ma też nienaganne maniery dzięki czemu może się swobodnie poruszać bez narażenia na aresztowanie. Ale jak długo wszystko będzie układało się po jego myśli.

Silbermann nie bardzo wie gdzie się udać. Nie może wrócić do mieszkania, jego przyjaciele pochodzenia żydowskiego zostali już aresztowani, a aryjskim znajomym i biznesowym partnerom nie może już ufać. Kraje sąsiadujące nie chcą przyjmować do siebie Żydów. Bohater najbezpieczniej czuje się podróżując pociągiem, przynajmniej może spać w przedziale. Silbermann rozpoczyna swoją samotną kolejową odyseję przez Niemcy. Gdzie będzie najbezpieczniejszy? W przedziale pierwszej, drugiej, a może w trzeciej klasie?

Podróżując pociągiem Silbermann wciąż spotyka nowych współpasażerów, którzy pozwolili Urlichowi A. Boschwitzowi na stworzenie panoramy podzielonego społeczeństwa niemieckiego. Ludzie, których na swojej drodze spotyka Otto to zarówno naziści jak i tajni oponenci, ludzie, którzy popierają działania państwa i takich którzy odwracają wzrok. Przyjaciele, rodzina, partnerzy biznesowi kiedyś stali za Silbermannem murem, teraz pod presją okoliczności odwracają się od niego, odmawiając jakiejkolwiek pomocy.

"Podróżny" Urlicha A. Boschitza pokazuje czytelnikom jak dyktatura potrafi obnażyć najgorsze ludzkie cechy, chciwość, wrogość, nienawiść, poczucie wyższości, brak empatii, tchórzostwo. Dotyczy to wszystkich, także ofiar. Uciekający Silbermann odcina się od swoich znajomych, przez ich żydowską fizjonomię, która może narazić go na niebezpieczeństwo, udaje Niemca, wdaje się w hańbiące rozmowy, stając się taki jak jego prześladowcy. Czuje się zaszczuty, gardzi sobą, ale nie widzi w swojej sytuacji innego wyjścia.

Rację mają ci recenzenci, którzy twierdzą, że powieść Urlicha A. Boschwitza czyta się jak  osadzony w państwie totalitarnym thriller. Główny bohater w zasadzie podróżuje z miasta do miasta, przesiada się do kolejnych pociągów, ale i tak czytelnik odczuwa podskórne napięcie. I mimo świadomości tego, jak w rzeczywistości potoczyły się losy niemieckich Żydów, ze złudną nadzieją wypatrujemy szczęśliwego zakończenia podróży Silbermanna.

Kafkowski "Podróżny" to powieść, która wstrząsa. Zawierająca autobiograficzne wątki fikcja, która mogła wydarzyć się naprawdę. Przygnębiająca refleksja nad ludzką naturą. Proza o naszej wrogości wobec siebie nawzajem, braku empatii wobec prześladowanych, chciwości, nienawiści, poczuciu wyższości, bierności wobec rozgrywającej się na naszych oczach przemocy. Smutny dowód na to, że nie potrafimy wyciągać wniosków z historii, wciąż biernie przyglądając się losom słabszym i prześladowanym.

Informacje o książce:
Autor: Urlich A. Boschwitz
Tytuł: Podróżny
Tytuł oryginału: Der Reisende
Przekład: Elżbieta Ptaszyńska - Sadowska
Wydawnictwo Znak
Miejsce i data wydania: Kraków 2019
ilość stron: 314

3 komentarze:

  1. Raczej ie nie skuszę.
    Pozdrawiam. ;**

    P.

    https://zycie-wsrod-ksiazekk.blogspot.com/

    OdpowiedzUsuń
  2. Lubię takie wstrząsające książki, na pewno po nią sięgnę.

    OdpowiedzUsuń

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...