Przez, Zośka Papużanka

Próbuję "Przez" Zośki Papużanki ubrać w zdania. Bezowocnie. Banalne słowa pojawiają się i znikają, nijak nie mogąc oddać wyjątkowości tej powieści, bo bez dwóch zdań to proza wyborna. Prosta, kameralna, która wydobywa na światło dzienne okruchy tworzące nasze życie. Drobiazgi, pojedyncze słowa, małe gesty, pozornie nic nie znaczące zdarzenia, które zwykle nie zaprzątają naszych myśli, na które nie zwracamy uwagi, choć to właśnie one budują nasz świat, tworzą relacje, związki, tworzą dom, by potem wszystko obrócić w pył.

Zośka Papużanka przestawia historię mężczyzny, która porzuca swoją żonę, ale pragnąc mieć kontrolę nad jej życiem wynajmuje mieszkanie w bloku naprzeciwko. Obserwuje ją i robi jej zdjęcia. Dlaczego się rozstali? Przez co musieli przejść, by dotrzeć do miejsca w którym są teraz ? Co musi jeszcze się wydarzyć, by oboje mogli osiągnąć szczęście.

Najważniejsza w powieści nie jest fabuła, a to znajduje się między słowami, wszystko to co niedopowiedziane, przemilczane. Pozostawiony na stole kubek z zimną kawą, nieposprzątane okruszki, niedomknięta lodówka, przypalona żelazkiem koszula, uśmiech, grymas, który wolelibyśmy ukryć, sposób w jaki odgarniamy włosy, machinalnie wypowiedziane zdanie. Autorka wszystkim tym detalom przygląda się z różnych  odległości i perspektyw. Zatrzymuje na chwilę świat i spogląda na drobiazgi, rysy i niewielkie pęknięcia przez okno, obiektyw aparatu, przez pryzmat upływającego czasu, przez rozum, towarzyszące nam emocje.

"Przez" to opowieść o tym jak bardzo subiektywnie postrzegamy naszą rzeczywistość, o tym jak każdy z nas inaczej interpretuje gesty, słowa i zdarzenia, o tym, że to kim jesteśmy dzisiaj decydują wszystkie te pozornie nic nie znaczące detale, drobiazgi i okruchy. To też historia o tym, że życia nie da się wyreżyserować. Nie można przewidzieć, wymodelować i ukształtować otoczenia, życia, ani swojego, ani czyjegoś. Wszystkie takie próby kontroli skazane są z góry na porażkę, bo nad światem nie można panować."Przez" traktuje również o tym, że uchwycone na zdjęciach chwile, wykadrowane, wyretuszowane, niewiele mają wspólnego z prawdziwym życiem. Znacznie więcej prawdy o nas pokazują nieudane fotografie, ucięte, czasem prześwietlone, wykrzywione. Prawdziwe, bo tak jak my, nieidealne. 

Piękna to proza. Intymna, rytmiczna, zachwycająca językiem, czułością.
Skupiona na szczególe, uważna,  portretująca to co niedostrzegalne opowieść o bliskości, tęsknocie i miłości.

Informacje o książce:
Autor: Zośka Papużanka
Tytuł: Przez
Wydawnictwo Marginesy
Miejsce i data wydania: Warszawa, 2020
ilość stron: 296