Przyjaciel, Sigrid Nunez

Istnieją książki, które na pierwszy rzut oka nie wyróżniają się niczym szczególnym. Niewielka objętość, pozornie prosta historia w przypadku powieści "Przyjaciel" napisanej przez pochodzącą z Nowego Jorku Sigrid Nunez to tylko zasłona dymna. To powieść przez duże P. wielopoziomowa, zachwycająca wyczuciem słowa, wnikliwością obserwacji i wrażliwością, stawiająca ważne pytania o miłość, stratę i sztukę.

Bezimienna narratorka powieści, nauczycielka akademicka, która prowadzi kursy kreatywnego pisania traci najbliższą sobie osobę, swojego mistrza, nauczyciela, mentora, kochanka i przyjaciela. Zmarły zostawia jej nietypowy spadek, doga arlekina, którego on sam adoptował na kilka lat przed swoją śmiercią.  Choć ona sama woli koty od psów, a umowa najmu zabrania jej trzymania zwierząt w mieszaniu, to w końcu pozwala Apollowi wprowadzić się do jej 50- metrowego mieszkania, oddając mu swoje łóżko, samej przenosząc się na materac. Wie że zwierzę cierpi po stracie swojego pana. Wie, że zwierzęta "nie popełniają samobójstw. Nie płaczą. Ale mogą się rozpaść na kawałki i się rozpadają. Mogą mieć złamane serca i mają. Mogą stracić zmysły i je tracą."

"Przyjaciel" to piękna opowieść  o przepracowaniu żałoby, ogromnej pustce, którą zostawia po sobie śmierć bliskiej osoby. Żałobie człowieka i żałobie, o której mówi się znacznie mniej, a którą czują również zwierzęta, które tracą swojego pana. Narratorka i Apollo muszą przejść przez nią razem, oboje muszą pogodzić się z faktem, że ich przyjaciel na zawsze zniknął z ich życia. Autorka obrazowo opisuje emocje towarzyszące stracie, uczucie rozpaczy, złości i wreszcie zgodzie na to co się wydarzyło.

 "Przyznaję się do ataków złości. Centrum godziny szczytu, ludzie przelewają się w obu kierunkach, a ja idę, kipiąc gniewem, gotowa zabić. Kim są kurwa Ci ludzie ?! I dlaczego w ogóle tak jest, jak to w ogóle możliwe, że wszyscy oni, całkiem zwyczajni ludzie, żyją sobie, a ty.."

Początkowo Apollo jest dla bohaterki ciężarem, stałym przypomnieniem zmarłego przyjaciela.
Z czasem czworonóg staje się jej drogą powrotną do życia i zyskuje prawo do tego, by tytuł powieści odnosił się również do niego. Sigrid Nunez pięknie opisuje relację, która tworzy się między człowiekiem a zwierzęciem,  rodzącą się między nimi miłość, by w końcu znów opowiedzieć o stracie, o odchodzeniu zwierząt.

"Przyjaciel" to również opowieść, w której autorka zajmuje się literaturą,  która w dzisiejszych czasach została sprowadzona do roli produktu, rozprawia się ze środowiskiem pisarzy i wydawców, twierdząc, że współczesna literatura niewiele ma wspólnego z talentem i poświęceniem, nie jest świętością, ani niczym wyjątkowym, to męka, która nieustannie towarzyszy pisarzom, męka pisania i tworzenia. "Jakże rzadko spotyka się jednak osobę, która myśli, że to, co pisze, powinno zostać prywatne. A jakże często taką, która sądzi, że to co pisze, nie tylko daje jej prawo do publicznej konsumpcji, ale wręcz do sławy. Uważałeś, że ludzie idą złą drogą. Uważałeś, że to, czego szukają - sposobu wyrażenia siebie, wspólnoty, relacji - powinni znaleźć gdzie indziej. (...) Ale w naszej grafomańskiej epoce rzeczywistość się zagubiła. Teraz wszyscy piszą, tak jak wszyscy srają, a słysząc słowo [dar], wielu ludzi chce łapać za spluwę. Rozwój samopublikowania to katastrofa - mówiłeś. To śmierć literatury. Czyli śmierć kultury."
Bohaterka snuje podobne rozważania przez całą powieść, zwracając się na przemian do zmarłego przyjaciela - pisarza, jak i do Apolla. Właśnie dlatego "Przyjaciela" czyta się czasem jak zeszyt pisarza, wpisy w dzienniku (wspomnienia z okresu studiów, rozmowy z byłymi żonami, opisy codzienności) dzielą miejsce z literackimi anegdotami, cytatami, rozmyślaniami narratorki. Ta fragmentaryczność jednak nie drażni, nie irytuje, jest celowa, a u jej podstaw leży smutek spowodowany śmiercią przyjaciela.

"Przyjaciel " to książka, która zachwyca, mnogością poziomów, wrażliwością, emocjami,  które tak trafnie oddaje, celnymi obserwacjami. Sigrid Nunez stworzyła opowieść nad którą wisi widmo śmierci. Miłość i strata przenikają się tu i współistnieją, ale przesłaniem tej powieści jest życie. Strata będzie nam towarzyszyła zawsze, ale mimo powinniśmy żyć, cieszyć się słońcem, oddychać pełną piersią, zawsze pamiętać, że świat jest dla nas, nawet gdy czujemy na plecach oddech śmierci.

Wyjątkowa powieść.

Informacje o książce:
Autor Sigrid Nunez
Tytuł: Przyjaciel
Tytuł oryginału: The friend
Przekład: Dobromiła Jankowska
Wydawnictwo Pauza
Miejsce i data wydania: Warszawa, 2019
ilość stron: 208

Za książkę dziękuję księgarni Tania Książka.

Przyjaciela Sigrid Nunez

a także inne nowości znajdziecie na stronie księgarni.