Czteroksiąg, Yan Lianke

"Czteroksiąg" Yana Lianke to powieść, która nie przynosi czytelnikowi łatwej przyjemności. Zakazana w kraju autora, dotykając jednych z najbardziej traumatycznych i brutalnych okresów w historii Chin jest wyjątkowo trudną,  okrutną,  do tego piekielnie dobrą lekturą, upamiętniającą ofiary polityki Mao Zedonga.

Yan Lianke osadził swoją opowieść w realiach Wielkiego Skoku Naprzód Mao (w latach 1958-1961), kiedy próbowano wprowadzić w życie wielki program uprzemysłowienia Chin. Wtedy to doszło do upadku rolnictwa, wieś została całkowicie zdewastowana, a 40 milionów ludzi umarło na skutek Wielkiego Głodu.

Akcja powieści rozgrywa się w obozie reedukacyjnym, na północy Chin, w pobliżu Żółtej Rzeki. Więźniami obozu są prawicowi intelektualiści, których zadaniem jest praca na rzecz ojczyzny- uprawa ziemi, przetop stali. Wszyscy, zarówno więźniowie jak i strażnicy są uwięzieni w ogromnej, niezrozumiałej dla nikogo maszynie, która mieli ich na kawałki, skazując na śmierć, pozbawionej godności, w całkowitym zapomnieniu. 

"Czteroksiąg" jest opowieścią o zmaganiach ludzi z nieprzychylną przyrodą, o skazanej na niepowodzenie batalii z obezwładniającym systemem, który wymaga całkowitej lojalności, bezwolności, zabierając przy tym wszystko. To też historia o totalitaryzmie, chciwej władzy, ślepym posłuszeństwie i wyparciu człowieczeństwa. Nie całkowitym, bo mimo całego okrucieństwa, nieszczęść, które mogą nas spotkać, Lianke pokazuje, że w człowieku tli się iskierka humanizmu, która pozwala wyciągnąć do drugiego człowieka rękę, pomaga przetrwać. 

Zachwyca  forma narracji "Czteroksięgu".  Surowa, poetycka, pełna metafor, symboli, odwołująca się do Biblii, szczególnie ksiąg starotestamentowych, jak również do tradycji chińskiej, "Księgi Pieśni" i czteroksięgu konfucjańskiego nadaje powieści głębi i uniwersalnego wymiaru. 

Wielka to powieść, literacki wyczyn łączący chińską historię i magiczny realizm. Ogromna układanka, która oszałamia swoją złożonością,  w której każde słowo, pojedyncze zdarzenie  może mieć wiele znaczeń. "Czteroksiąg" wydaje się być gigantycznym labiryntem z niezliczoną ilością tropów interpretacyjnych.  Piękna i przerażająca  medytacja o znaczeniu prawości, prawdy, miłości i etyki w obliczu grozy i terroru.

Informacje o książce:

Autor: Yan Lianke

Tytuł: Czteroksiąg

Tytuł oryginału: 四书 Si Shu

Przekład: Katarzyna Sarek 

Wydawnictwo: Państwowy Instytut Wydawniczy

Miejsce i data wydania: Warszawa, 2020

ilość stron: 380