Wystarczy być, Jerzy Kosiński

Istnieją książki, które wynoszą ich autorów  na szczyt, ale są i takie które są początkiem końca. Zgubą dla  Jerzego Kosińskiego, autora fenomenalnego "Malowanego ptaka" i "Kroków" okazała się trzecia w jego karierze powieść  "Wystarczy być", obwołana plagiatem słynnej powieści Tadeusza Dołęgi- Mostowicza "Kariery Nikodema Dyzmy". Słusznie czy nie, można się spierać.  Moim zdaniem,  o ile konwencja obu powieści jest podobna,  to ostatnie co można powiedzieć o świetnej zresztą "Wystarczy być", że jest to plagiat.

Powieść Jerzego Kosińskiego to satyryczna opowieść o opóźnionym w rozwoju Losie Ogrodniku, człowieku który nie istnieje, jest pustką.  Nie ma przeszłości, rodziców, aktu urodzenia, żadnego dokumentu tożsamości, nie figuruje w żadnych kartotekach, ani rejestrach. Mr. Nobody.  Mieszka w domu  Starego Człowieka, gdzie zajmuje się ogrodem i nałogowo ogląda telewizję, która jest jego oknem na świat, nauczycielką rzeczywistości. Zapamiętuje zdania, gesty, by potem używać ich w rozmowach z innymi. Po śmierci swojego pana, przypadkiem trafia do domu finansisty, Benjamina Randa, doradcy samego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Los wszystkie swoje myśli przedstawia za pomocą porównań do ogrodu i roślin, jedynego na czym się zna. W środowisku finansistów i biznesmenów jego słowa zostają odczytane jako niezwykła metafora stanu amerykańskiej gospodarki. Los błyskawicznie staje się ważną polityczną personą, Rossem O' Grodnikiem.

Powieść Jerzego Kosińskiego po brzegi wypełniona jest sytuacyjnym humorem i błyskotliwymi dialogami. Szeroki uśmiech wywołuje scena w której Los otrzymuje propozycję napisania książki. Gdy nasz bohater rozbrajająco szczerze odpowiada, że nie potrafi pisać, w odpowiedzi słyszy "A któż dziś umie", oferując mu pomoc redaktorów i lukratywny kontrakt. Bawią  "ogrodnicze" wystąpienia Losa/ Rossa przez wszystkich odbierane jako inteligentne i przenikliwe metafory sytuacji gospodarczej kraju. Niespodziewana  popularność Losa sprawiają, że spotyka prezydenta, on sam spełnia swoje marzenie o wystąpieniu w telewizji, ba, zaczyna się nim interesować radziecki wywiad.

"Wystarczy być" to zajmująca satyra traktująca o tym jak niewiele trzeba, aby zostać uznanym za specjalistę w dziedzinie ekonomii i polityki. Jednak to nie z głównego bohatera powinniśmy się śmiać, on tylko przypadkowo został wmanewrowany w świat wielkiej polityki. Jerzy Kosiński w swojej powieści wyśmiewa amerykańskie społeczeństwo lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, które nie potrafi samodzielnie myśleć, wyciągać wniosków, jest pozbawione wyobraźni,  uzależnione od papki serwowanej przez telewizję. Autor nie pozostawia również suchej nitki na politykach, za sposób w jaki uprawiają politykę, za populizm i przywiązanie do stołków.

Jerzy Kosiński bez cienia wątpliwości stworzył powieść ponadczasową. "Wystarczy być" to opowieść o absurdalnej rzeczywistości, w której przyszło nam żyć,  o świecie w którym z monitorów naszych komputerów i telewizorów spoglądają na nas ludzie pokroju Rossa O'Grodnika, nie mający nic konkretnego do powiedzenia, a uwielbianych i uważnie słuchanych przez masy.
Niewielka, dająca do myślenia, uniwersalna i genialna opowieść.
Czytajcie.


Informacje o książce:
Autor: Jerzy Kosiński
Tytuł: Wystarczy być
Tytuł oryginału: Being There
Przekład: Julia Wroniak- Mirkowicz
Wydawnictwo: Albatros
Miejsce i rok wydania: Warszawa, 2018
Liczba stron: 143

Za możliwość lektury bardzo dziękuję Wydawnictwu Albatros