niedziela, 10 września 2017

Niemiec. Wszystkie ucieczki Zygfryda, Włodzimierz Nowak- recenzja #350

"Niemiec. Wszystkie ucieczki Zygfryda" Włodzimierza Nowaka opowiada o życiu pół- Niemca, pół- Polaka, Zygfryda Kapeli, którego życie najtrafniej opisuje jedno słowo, ucieczka. 
Siegfried urodził się dwa lata po wojnie, na Ziemiach Odzyskanych. Ma złe imię zakazane przez państwo polskie, koledzy mówią do niego Zygmunt, nauczyciele Zygfryd, tylko tata mówi do syna Teufel (diabeł). Jako dziecko Zygfryd ucieka przed ojcem na cmentarz, by uniknąć wymierzenia  kary, jako dwunastolatek ucieka do Szczecina, ponieważ tęsknił za babcią. Jako dorosły człowiek próbuje uciec do miejsca, które wierzy, że jest jego przeznaczeniem, do RFN. 

Zygfryd kończy Podoficerską Szkołę Zawodową Wojsk Ochrony Pogranicza, aby dowiedzieć się przez którą granicę jest najłatwiej uciec. Zostaje górnikiem, tylko po to by wcielić w życie kolejny plan ucieczki.  Ucieka pociągiem, pieszo, statkiem, podejmuje się nawet próby przepłynięcia Dunajca wpław. Nie ma szczęścia, ponieważ zawsze zostaje złapany. Trafia do poprawczaka, później do więzienia. W trakcie jednej z ucieczek zostaje postrzelony na granicy NRD- RFN. Jednak mimo niepowodzeń, nie poddaje się, podejmując kolejne próby. Im bardziej pragnie uciec, tym bardziej wikła się w rzeczywistość Polski Ludowej.

Kapela to człowiek, który ma tak bogaty życiorys, że spokojnie mógłby nim obdzielić kilka osób. Był kierowcą ciężarówki i czarnej wołgi, był palaczem w kotłowni i cinkciarzem, był wojsku PRL i hipisem  w Berlinie, działaczem Solidarności i PZPR. Nie mniej jest to bohater, którego ciężko polubić, czy utożsamić się z nim. Zygfryd jest postacią tragiczną i komiczną jednocześnie, do tego bardzo niejednoznaczną. Początkowo czytelnik kibicuje mu i podziwia za upór i determinację. Z czasem ekscytacja ucieczkami Kapeli mija, a w jej miejsce pojawia się irytacja i gniew, które koniec końców zamieniają się we współczucie dla bohatera, który uciekając ku upragnionej wolności, w rzeczywistości ucieka sam przed sobą, nie potrafiąc zapomnieć o swojej przeszłości, winie i zdradzie.

"On musi uciec z tego kraju, z niewoli. Musi się sam wyzwolić, nie oglądając się na innych. Bo nawet jak zapisze się kolejny raz do partii i zrobi wszystko co oni chcą, to zawsze będzie tylko niewolnikiem."
"Niemiec. Wszystkie ucieczki Zygfryda" nie reportażem sensu stricto, życie Kapeli i liczne zwroty akcji w jego życiorysie, fatalizm i groteska bardziej przywodzą na myśl powieść sensacyjną. Włodzimierz Nowak w swojej książce odsłania również kulisy  pracy nad książką, a także relacje łączące autora z Zygfrydem Kapelą. I tak jak Kapela mierzy się ze swoją przeszłością, z historią musi się zmierzyć sam autor i czytelnik.

"Utknąłem. Nie chce mi się tego pisać. Nie umiem koniec. Straciłem serce do tej historii,do Zygfryda Kapeli. Kiedy zaczynałem, kiedy zaczął mi opowiadać, sądziłem, że zdradził mniej, słabiej, nie tak na poważnie."

Ten kryzys autora ukazuje o czym tak naprawdę jest "Niemiec."  Książka Włodzimierza Nowaka to nie tylko historia pojedynczego człowieka, ale historia znacznie bardziej uniwersalna, o PRL'u, który wciąż w nas tkwi, nieprzerobiony i nierozliczony.

"Ludzie mają w głowie PRL sentymentalny, dużo wódki, dużo wąsów, dużo rozmów, każda zasadnicza, po bebechach, i że państwo dawało mieszkania. Albo pamiętają tylko szarość. A zapomnieli o mdłościach. Zapomnieli konformizm na co dzień, dni podszyte tchórzem, takie coś oślizgłego, co chodzi za tobą, obłapia."

"Niemiec. Wszystkie ucieczki Zygfryda" to świetnie napisana powieść reporterska ukazujące skutki wplątania człowieka w system autorytarny. Książka, która stawia mnóstwo pytań dotyczących wolności. Czym jest wolność? Czy uciekając przez całe życie, wiemy dokąd tak naprawdę uciekamy? Czy ucieczka w ogóle jest możliwa? Czy można osiągnąć wolność, do której tak usilnie dążył Kapela?
Opowieść o PRLu, który wciąż w nas siedzi i uwiera, o peerelu, który zostawił w nas blizny stygmaty, mniejsze i większe fobie, które wciąż czekają by je rozliczyć.


Informacje o książce:
Autor: Włodzimierz Nowak
Tytuł:  Niemiec. Wszystkie ucieczki Zygfryda
Wydawnictwo: Agora SA
Miejsce i rok wydania: Warszawa, 2016
Liczba stron: 320

1 komentarz:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...